Noordpoolijs naar de haaien?

15 april 2019
Niveau: Havo/vwo bovenbouw

De wereld warmt snel op door de als maar verder stijgende hoeveelheid broeikasgassen. Dat blijkt overduidelijk uit de metingen van zowel de luchttemperatuur als de watertemperatuur op aarde. Het gevolg van een warmere wereld is onder meer, dat er veel verandert op plekken waar sneeuw en ijs ligt, zoals de gletsjers in Zwitserland en Oostenrijk, maar natuurlijk ook aan de Noordpool en de Zuidpool.

Op de Noordpool wordt veel onderzoek gedaan naar weer en klimaat, en daarmee ook naar de toestand van het ijs. Ieder nieuw onderzoek versterkt het besef, dat er op de Noordpool steeds grotere veranderingen plaats vinden. Zelfs doorgewinterde onderzoekers schrikken van het tempo waarmee deze veranderingen zich voltrekken.

Een van de duidelijke patronen, is het slinken van de hoeveelheid zee-ijs in het Noordpoolgebied. Tegenwoordig kunnen we bijna ieder jaar wel weer een nieuw laagterecord optekenen van hoeveel ijs er nog in de Poolzeeën rond drijft. De afgelopen winter leek het aanvankelijk juist iets minder snel te gaan dan de vorige recordjaren, maar vanaf maart ging het snel. En kwamen we wat betreft de hoeveelheid zee-ijs vrij ver onder de twee vorige recordjaren 2017 en 2018. Overigens betekent dat niet automatisch, dat we de rest van dit jaar ook steeds laagterecords blijven zien. Als het weer komende zomer gunstig uitpakt voor het ijs (veel bewolking, en minder smelt) blijft de schade misschien te overzien.

Bron: Reinier van der Berg, weerman

Opdrachten

Lees de tekst, bekijk het filmpje en neem ook de verwijzing naar het achtergrondartikel door.

1 Er smelt heel veel ijs in de wereld. Zowel vanaf land als ook ijs dat in zee drijft.
a Wat is het effect van smeltend zee-ijs op de zeespiegel? Stijgt de zee, daalt de zee of blijft het peil gelijk als er zee-ijs smelt?
b Stel dat je 2 literbakken ijs hebt. De ene bak verdeel je in 8 porties op 8 verschillende schoteltjes. De andere bak met deksel eraf laat je onaangeroerd. Wat is er eerder gesmolten: De 8 losse porties of de onaangeroerde bak met ijs?
c Kun je aangeven of het proefje met de literbakken ijs, iets zegt over smeltend ijs op de Noordpool?
d Kun je op de website van het NSIDC vinden, wat bedoeld wordt met ‘sea-ice extent’?
e De metingen op de meeste websites m.b.t. poolijs beginnen in 1979. Weet je waarom?
f In het filmpje wordt aandacht besteed aan veranderingen in het Noordpoolgebied op fysische maar ook op ecologisch gebied. Geef hiervan voorbeelden.
g Welk broeikasgas komt in het Noordpoolgebied op dit moment op grote schaal vrij? Leg uit hoe dit komt.

2 Ga naar de website van het NSIDC en bekijk de figuur.
a Wat is de bedekking van het zee-ijs (de extent) op dit moment ongeveer?
b Je kunt elk jaar (aan de rechterkant) ‘aan of uit zetten’. Je kunt ze ook allemaal tegelijk aan of uit zetten. Welk jaar heeft de laagste ijsbedekking? En welke jaren zijn de nummer 2 en 3?
c Je hebt nu een beeld van de ijsbedekking van de Noordpool en welke jaren het minste ijs hebben. Wat valt je nu op?
d Je kunt op deze website ook de ijsbedekking van de Zuidpool bekijken. Hoe staat het met de ijsbedekking dit jaar, t.o.v. de vorige 3 jaren? Valt je iets op?
e Nu is het veel belangrijker wat er gebeurt met het landijs van de Zuidpool. Als alles zou smelten zou de zee wel 50 à 60 meter hoger komen te staan. Kun je hier vinden met hoeveel ton de totale massa aan landijs op de Zuidpool de laatste tijd afneemt?

3 Zeespiegelstijging. Lees het achtergrondartikel nog eens.
a Er smelt veel landijs in het Noordpoolgebied. Om hoeveel ton smeltwater gaat het gemiddeld, per seconde? Hoeveel ‘olympische zwembaden’ is dat per jaar?
b Het is dus niet vreemd dat de zeespiegel stijgt. Kun je hier vinden hoe snel de zeespiegel nu stijgt, en door welke 2 oorzaken dat vooral komt?
c We hebben gezien dat ijs de neiging heeft om sneller te smelten naarmate er minder ijs over is. Wat zou dat kunnen betekenen voor de toekomst van Nederland?
d Wat weten klimaatwetenschappers over de toekomstige zeespiegelstijging? Check dat hier.

Wil je meer weten over onze aardrijkskundemethode buiteNLand?

Naar website