Zomers: natter én droger

Zomers: natter én droger

De aanhoudende regen in Zuid-Duitsland blijft tot problemen leiden. Verschillende dorpen aan de oevers van de rivieren de Donau en de Schmutter in Zuid-Duitsland worden de komende uren geëvacueerd. Volgens de lokale autoriteiten stijgt het waterpeil in de rivieren nog steeds. In meerdere gemeenten in Beieren geldt de noodtoestand. Bij Ebersbach an der Fils brak een geluidswal door waardoor een snelweg overstroomde.
Door het hoge water in Duitsland stijgt het water in de Nederlandse rivieren. Campings in de uiterwaarden moeten worden ontruimd.
“Het is soppen, laarzen aan”, zegt de eigenaar van camping Nieuw Romalo in Voorthuizen op de Veluwe. “Zo hebben we het in dertig jaar tijd nog niet gehad.”

Voorbeelden waaruit blijkt dat door klimaatverandering de Nederlandse en Duitse lentes en zomers grilliger worden. Periodes zonder regen zullen in de toekomst langer aanhouden. Door de hogere temperaturen drogen bodem en planten bovendien sneller uit. Maar áls het regent, valt er vaak meer regen in een korte tijd. Zomerse dagen met meer dan 25 millimeter zijn in de afgelopen tientallen jaren verdubbeld volgens het KNMI. En dat geldt ook voor dagen met meer dan 35 millimeter neerslag. Voor Nederland zijn dat zeer extreme hoeveelheden. Het is zo dat een vaste plek in Nederland nu gemiddeld eens in de twee jaar te maken krijgt met 35 millimeter zomerneerslag. Een extreme stortbui van zo’n 60 millimeter in één uur treedt inmiddels een keer per jaar ergens in Nederland op. Dat gebeurde dit jaar al in de Friese plaats Buitenpost. In mei viel daar door een wolkbreuk binnen een uur mogelijk meer dan 100 millimeter neerslag.

Het Zuid-Limburgse Noorbeek was in mei de natste plek van Nederland. Er viel totaal 228 millimeter, ruim vier keer de maandgemiddelde neerslag. De toename van stortbuien leidt er juist tot verdroging van het landschap. De beek de Noor krijgt in korte tijd grotere hoeveelheden water te verstouwen. Meer dan deze aankan. Door het kolkende water slijt de bedding steeds dieper uit. Als vervolgens de zon doorbreekt en het wekenlang heet is, blijft het landschap achter met een ’te diepe’ beek. Daardoor wordt het grondwater sneller afgevoerd en gaat lager staan. Zo droogt het landschap verder uit.

Bron: NOS, bewerkt

Opdrachten bovenbouw hv

1 Lees de tekst en bekijk het filmpje.
a Klimaatverandering zorgt voor een onregelmatiger neerslagregiem. Geef drie voorbeelden waaruit blijkt dat het neerslagregiem onregelmatiger wordt. Twee voorbeelden vind je in de tekst.
b Waarom heeft een grote hoeveelheid regen in Zuid-Duitsland gevolgen voor de waterstand in de Nederlandse rivieren?
c De verhoogde waterstanden in Nederland zullen niet snel leiden tot grote problemen. De waterstand in juni is van nature lager dan in de wintermaanden. Geef twee oorzaken voor het verschil in waterstand tussen zomer en winter.
d De verhoogde waterstanden in Nederland zijn wel weer gunstig om het probleem van verzilting tegen te gaan. Leg uit waarom verzilting van de Nederlandse rivieren vooral in de zomer plaatsvindt en waarom de verhoogde waterstanden gunstig zijn.
e De toename van stortbuien leidt bij Noorbeek tot verdroging van het landschap. Leg dit uit. Gebruik een oorzaak-gevolgrelatie in je antwoord.

2 Gebruik de kaarten van GB32 en 33 over het klimaat in Nederland.
a Welke kaarten laten zien dat Nederland natter is geworden?
b Gebruik de kaarten 32A1 t/m 3. Beredeneer dat ondanks een grotere jaarlijkse neerslaghoeveelheid de nuttige neerslag in Nederland niet sterk is toegenomen.

3a Ga naar de site van het KNMI. Zoek de dagelijkse neerslag op van 21 mei 2024.
Hoeveel neerslag viel er volgens deze kaart in de Friese plaats Buitenpost? Gebruik eventueel de atlas.
b Zoek de dagelijkse neerslag op van 22 mei 2024.
Waarom laat deze kaart goed zien dat de lentes en de zomers grilliger worden?
c Bekijk het maandoverzicht van de neerslag in mei 2024 in De Bilt.
Op welke dag had De Bilt het meest last van stortbuien?
d Geef een voorbeeld van een maatregel voor jouw dorp of stad die overlast van stortbuien kan verkleinen. Noteer ook bij welke stap uit de drietrapsstrategie jouw maatregel past.

Wil je meer weten over onze aardrijkskundemethode buiteNLand?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in deel 4, hoofdstuk 1 Leefomgeving-wateroverlast en in deel 4, hoofdstuk 3 Aarde-klimaat.