Wappie
- TLPST
- 8 maart 2022
- Niveau: Havo/vwo bovenbouw
- Bron: TLPST nr. 84
Woord van het jaar
Aan het eind van ieder jaar worden er over de hele wereld verkiezingen gehouden voor het ‘woord van het jaar’. Afgelopen jaar kwam uit een van die verkiezingen het woord wappie. De leden van Onze Taal, een vereniging van taalliefhebbers, kozen dat uit. Dat woord was niet ‘nieuw’, maar paste volgens de leden van Onze Taal het best bij 2021. Van Dale schreef een prijsvraag uit met de vraag ‘Wat was het mooiste of veelzeggendste níéuwe woord van 2021?’ In Vlaanderen kozen de mensen voor knaldrang. Dat betekent: veel zin hebben weer eens flink te mogen ‘knallen’, namelijk: feestvieren.
Hoeveel woorden komen er per jaar bij? Het valt niet precies te zeggen, maar vermoedelijk zijn het er minstens 100 per dag. Ja, iedere dag worden dus minstens honderd Nederlandse woorden voor het eerst gebruikt! De meeste zijn heel onopvallend (bijvoorbeeld allerlei woorden met corona: coronabijsluiter, coronacomplicatie, coronahulp) en heel veel woorden blijven niet hangen. Er komen er dus zeker geen duizenden per jaar bij. Maar een paar van die ‘neologismen’ worden gaandeweg steeds bekender.
Wappie zal waarschijnlijk wel blijven hangen: de meeste mensen zullen het inmiddels wel kennen, en het wordt regelmatig gebruikt. Hoe het met knaldrang zal aflopen, is onduidelijk. Boosterprik (ook nieuw in 2021) maakt grote kans een blijvertje te worden. Wat zal het woord van het jaar 2022 worden?
Vragen en opdrachten
Doe de opdrachten met een klasgenoot. Bespreek de uitkomsten daarna in de klas.
1a Wat is de zin en onzin van ‘woord van het jaar’-verkiezingen volgens jullie?
1b Zoek een lijstje nieuwe woorden op van een paar jaar geleden (bijvoorbeeld uit 2018 via de site van het Instituut voor de Nederlandse Taal: www.ivdnt.org).
Maak een lijstje met woorden die we nu, in 2022, nog steeds veel gebruiken.
1c Van welke woorden kennen jullie de betekenis niet? Probeer die te raden.
1d Kijk nog eens naar jullie antwoord op vraag 1a. Zou je door de antwoorden op 1b en 1c nu anders gaan denken over het antwoord op vraag 1a?
2a Lees samen het artikel over de verkiezing door leden van Onze Taal.
2b Welk van de daar genoemde kandidaat-woorden zouden jullie kiezen? Waarom?
2c Wat is een geuzennaam? Wie zouden wappie als geuzennaam gebruiken?
2d Open de link over de Van Dale-verkiezing. Wat betekent het daar gekozen woord?
2e Een woord dat daarop lijkt, maar niet genoemd wordt, is prikvertikker. Wat zou dat betekenen? Waarom vinden sommige mensen dat een fraai woord?
2f Uit het stuk over Van Dale blijkt dat er gelobbyd wordt. Hoe is dat te verklaren?
3a Wat zou de voornaamste oorzaak of reden kunnen zijn dat er nieuwe woorden in onze taal terechtkomen?
3b Het artikel noemt veel nieuwe woorden ‘onopvallend’. Ben je het daarmee eens?
3c Als je kijkt naar de vorm van veel neologismen (zoals in de top tien van verschillende jaren), wat valt jullie dan op?
3d Vaak verdwijnen nieuwe woorden ook weer snel. Wat zouden de belangrijkste factoren kunnen zijn die bepalen of woorden blijvertjes zijn of weer verdwijnen?
Kijk voor de antwoorden in TLPST nr. 84
Bron: TLPST nr. 84
Wil je meer weten over onze methode Nieuw Nederlands?
Naar de website