Sporten in coronatijd

Het jaar 2020 was voor veel sporters een rampjaar. Binnen sporten mocht eerst niet, later heel beperkt en half december toch weer niet. Buiten sporten kon alleen in kleine groepen. Sommige mensen sportten met een mondkapje op. Anderen probeerden het wel, maar stopten al gauw, want ze kregen het idee minder O₂ binnen te krijgen. Weer anderen besloten helemaal niet meer te sporten.

 

Opdrachten

1  Bekijk de video ‘Do you get enough oxygen with a face mask on?’ van 1.22-2.33 min.
a  Wat gebeurt met de zuurstofspanning (pO₂) in het bloed tijdens het rennen met een mondkapje op?
b  Tijdens het rennen neemt de CO₂-concentratie in het mondkapje toe. Mensen die gaan sporten met een mondkapje op, ademen dus lucht met een hogere pCO₂ dan normaal.
Binas 83D Wat is het gevolg van de hogere pCO₂ voor de opname van O₂ in de longen?
c  Tijdens de activiteit stijgt de CO₂-concentratie in het bloed. Het ademcentrum in de hersenstam reageert daarop. Bij een verhoging van de pCO₂ in de aorta prikkelt het centrum de ademhalingsspieren: je gaat dieper inademen.
Leg uit dat de zuurstoftoevoer naar de spieren, ondanks het mondkapje met extra CO₂, niet of nauwelijks vermindert.

2  Bekijk de video ‘Respiration in excerise’ van 0.30-2.30 min.
a  Tijdens het sporten neemt het lactaatgehalte (lactaat is het anion van melkzuur) in het bloed toe (bij de proefpersoon uit de video van 1,24 mmol/L tot 6,33 mmol/L).
Mag je alleen uit dit gegeven de conclusie trekken dat het lactaat de oorzaak is van vermoeidheid?
b  Spiercellen gebruiken onder andere glucose als energiebron. Breken zij glucose af met behulp van O₂ (aeroob), dan komt er veel energie vrij. Bij die afbraak ontstaat CO₂ als afvalstof. Breken spiercellen de glucose anaeroob af, dan is de energieopbrengst veel minder en ontstaat er lactaat als ‘afvalstof’.
Bekijk Binas 68B onderaan. Bij afbraak van glucose ontstaat pyrodruivenzuur. Welk organel van de spiercel breekt pyrodruivenzuur af onder O₂-rijke (aerobe) omstandigheden?
c  Wat gebeurt er met pyrodruivenzuur onder O₂-arme (anaerobe) omstandigheden?
d  Bij de anaerobe afbraak van pyrodruivenzuur in de spieren ontstaat lactaat. Wat betekent dit voor de verhouding anaerobe/aerobe afbraak van glucose bij grote inspanningen.

3  De spieren van duursporters bestaan voor een belangrijk deel uit een type spiervezel dat veel zuurstof verbruikt (type I-vezels). Deze spieren zijn goed doorbloed. Krachtsporters en sporters met snelle, explosieve acties, hebben veel spiervezels die anaeroob werken (type II-vezels), onderverdeeld in heel snelle spiervezels (type IIb) en iets minder snelle (type IIa). De spieren van deze mensen zijn minder goed doorbloed.
a  Trainen duursporters vier weken niet, dan neemt de doorbloeding van hun spieren sterk af.
Wat betekent dit voor hun uithoudingsvermogen?
b  Een groep ongetrainde jonge mannen kreeg drie maanden lang een zware krachttraining. Het aandeel type IIb-vezels in hun spieren nam sterk af en het aandeel type IIa nam toe. Vervolgens trainden zij drie maanden niet. Het aandeel type IIb-vezels steeg tot bijna het dubbele van de waarde van voor de training.
Stel dat deze veranderingen ook gelden voor goed getrainde mensen. Een sprinter traint een tijd op kracht, maar stopt drie maanden door bijvoorbeeld een blessure of door corona. Leg uit of zijn explosieve kracht na die drie maanden is afgenomen.

 

Bronnen

The Physiological Society: ‘Respiration in Ecersize’
Our Human Planet: ‘Do you get enough oxygen with a face mask on?’

 

Meer weten?

NPO radio 1: ‘Kunnen we weer in teamverband sporten als we een mondkapje dragen?’

 

Wil je meer weten over onze biologie methode Nectar?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in Nectar (4e editie) 5 havo H14 Reageren.