Snelle klei in Noorwegen

Het is een angstaanjagend idee, klei die onder je huis wegzakt en plotseling vloeibaar wordt. Dat geologische verschijnsel lijkt de oorzaak te zijn van de aardverschuiving in het Noorse plaatsje Ask, ten noorden van Oslo. Er zijn zeven doden, nog drie vermisten en zeker duizend mensen zijn geëvacueerd. Tientallen huizen zijn verwoest.
Kvikkleire heet het in het Noors, ‘snelle klei’. Ze zijn goed bekend met het verschijnsel in Scandinavië. In 1978 slaagden twee amateurfilmers erin het verschijnsel voor het eerst op camera vast te leggen bij het plaatsje Rissa. Dit jaar was er nog een aardverschuiving in het noordelijke Alta waarbij acht huizen wegspoelden. Ook in Canada doet het fenomeen zich met enige regelmaat voor.
Aardverschuivingen kunnen verschillende oorzaken hebben, maar in Ask ging het om zo’n ‘snelle klei’-verschuiving. Die klei krijgt een bijzondere eigenschap door ontzilting, hoge druk en het afgraven van de bodem. Hierdoor kan de klei vloeibaar worden en gaan schuiven met alle gevolgen van dien.

Bron: NOS, bewerkt

 

Opdrachten

1 Lees de tekst en bekijk de video.
a Welk geologisch verschijnsel lijkt de oorzaak van de aardverschuiving te zijn?
b Bekijk de situatie in Ask met Streetview. Hoe kun je zien dat een aardverschuiving hier grote gevolgen kan hebben?

2 Bekijk het filmpje over ‘snelle klei’.
a Hoe ziet de klei er eerst uit?
b Waardoor wordt de klei vloeibaar?
c Waardoor wordt de klei weer stevig?

3 Bekijk het Engelstalige filmpje over ‘Quick clay disaster explained for advanced dummies’ vanaf 1:15 min.

 

 

 

 

a Gebruik bovenstaande tekening en leg uit wat de cijfers betekenen.
b Kopieer zelf een paar tekeningen uit dit filmpje en leg daarmee uit wat er in Ask gebeurd is.
c Noem een menselijke ingreep waardoor een aardverschuiving door ‘snelle klei’ versneld kan worden.
d Hoe kan klimaatverandering te maken hebben met aardverschuivingen zoals in Ask en Canada?
e Welke natuurlijke oorzaak kan voor een aardverschuiving door ‘snelle klei’ zorgen?

 

Wil je meer weten over onze aardrijkskundemethode buiteNLand?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in deel 4, hoofdstuk 1 Weer en klimaat en in deel 4, hoofdstuk 3 Water.