Resus bloedgroepsysteem

Bij mensen komen veel bloedgroepensystemen voor. Daarvan zijn het AB0-systeem en de RhD bloedgroep (resusfactor) de belangrijkste. Vrijwel alle mensen hebben een van de acht combinaties die met de antigenen A, B, AB en 0 en Rh⁺ en Rh^– (D-positief en D-negatief) te maken zijn. Maar de resusfactor is complexer dan een simpele + of -. Er zijn tientallen resus bloedgroepen. Een daarvan is Rh-nul, de meest zeldzame bloedgroep ter wereld. Slechts van 43 mensen is bekend dat zij deze bloedgroep hebben

Opdrachten
Bekijk de video Bloedgroepen en Rhesusziekte uitgelegd.
1  Welk twee typen stoffen kunnen op de celmembraan van een rode bloedcel voorkomen?

2  De RhD-bloedgroep ontstaat doordat in de voorlopers van de rode bloedcellen het RhD-gen tot expressie komt. Het gen codeert voor een eiwit in de celmembranen van de rode bloedcellen. Is het gen actief dan ben je resuspositief (Rh⁺ of D-positief). Is het gen niet actief dan heb je die eiwitten niet en ben je resusnegatief (Rh^– of D-negatief).
Licht toe dat mensen met Rh^–-bloed antistoffen maken als zij Rh⁺-bloed ontvangen, maar dat het omgekeerde niet gebeurt: mensen met Rh⁺-bloed maken geen antistoffen tegen Rh^–-bloed.

3  Om welke reden is een zwangerschap van moeders met Rh^–-bloed die voor de tweede keer in verwachting zijn van een kind met Rh⁺-bloed, vaak risicovol?

 4  Maak een kruisingsschema van twee heterozygote (Dd) mensen. Beide mensen missen op een van de homologe chromosomen het gen RhD. Wat is de kans dat hun kind Rh^–-bloed heeft?

5  Het RhD-gen bevindt zich op chromosoom 1. Direct daarnaast bevindt zich het RhCE-gen. Het RhCE gen telt veel allelen. Wetenschappers denken dat de eiwitproducten van beide genen combineren om daaruit verschillende membraaneiwitten te vormen. Licht toe dat er daardoor veel meer dan acht typen bloedgroepen zijn.

Er zijn meerdere resusgenen, die allemaal een andere uitwerking hebben. Bekijk Bloedgroep rhesus c negatiefop de site van Pre- en Neonatale Screeningen.
6  Moeders met Rhc^–-bloed die een kind verwachten met Rhc⁺-bloed maken soms, maar niet altijd, antistoffen tegen het bloed van hun kind. Moeders zonder RhD-gen (D-negatief) maken wel altijd antistoffen tegen Rh⁺-baby’s (D-positief). Waardoor ontstaat dit verschil in reactie?
A  De baby’s met Rhc⁺-bloed zijn allemaal D-negatief.
B  De moeders met Rhc^–-bloed reageren alleen op de Rhc⁺-eiwitten van hun baby’s als er ook RhD-eiwitten zijn.
C  Het afweersysteem reageert minder hevig op de eiwitten van het RhCE-gen dan op die van het RhD-gen.

7   Vrouwen die Rh^– (D-negatief) zijn en een baby hebben met Rh⁺-bloed (D-positief), krijgen een injectie met anti-D. Dit anti-D winnen laboranten uit bloedplasma van donors. Zo’n injectie bestaat niet tegen Rhc⁺-bloed.  Hoe kunnen artsen zo’n injectie (voor vrouwen met Rhc^–) ontwikkelen?

Lees in Golden blood: the rarest blood type in the world het stukje met de titel ‘How is Rh-null the rarest blood type?’en bekijk The world’s most dangerous blood type (6.23- 9.10)
8  Licht toe dat mensen met bloedgroep 0 en Rh-nul bijzonder geschikt zijn als bloeddonor.

9  Licht toe dat mensen met ‘gouden bloed’ kwetsbaar zijn, bang zijn om ongelukken te krijgen en vaak hun eigen bloeddonor zijn.

10  De resuseiwitten vormen ionkanalen in de celmembranen van rode bloedcellen.  Artsen dachten dat mensen met bloedgroep Rh-nul waarbij alle ionkanalen ontbreken, niet zouden kunnen (over)leven. De rode bloedcellen vervormen, zijn niet stabiel en breken snel af. Licht dit toe. Gebruik in je antwoord het begrip osmose.

 

Bronnen

Sanquin Bloedgroepen en Rhesusziekte uitgelegd
Real science The world’s most dangerous blood type
Big think  Golden blood: the rarest blood type in the world
PNS Bloedgroep rhesus c negatief

 

Meer weten:
Wikipedia Rh blood group system

 

Wil je meer weten over onze biologie methode Nectar?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in Nectar (edities 4 en 4.1) 5 havo H12 Gezondheid,
(editie 4) 6vwo H21 en (editie 4.1) 5 vwo H16 Afweer.