Prima

Prima

 

Stel dat je aan iemand vraagt of je om drie uur kunt langskomen. Die ander appt terug ‘Prima’. Wat betekent dat dan? Vindt die ander het wel of niet fijn dat je er dan bent?

De schrijfster Sylvia Witteman ontdekte dat het woord prima voor oudere mensen een andere betekenis heeft dan voor jongere. Oudere mensen zeggen ‘Prima’ als ze iets of iemand een 10 geven: het betekent dus ‘helemaal goed!’ Voor jongere mensen betekent prima hoogstens een zeven min.

Het gebeurt wel vaker dat woorden in de loop van de tijd een andere betekenis krijgen. De woorden slecht en gemeen betekenden in de middeleeuwen bijvoorbeeld allebei ‘gewoon’. Als in een heel oude tekst staat dat iets met slechte/gemene woorden wordt beschreven, is dus bedoeld ‘met gewone, algemene woorden’.  Slecht kreeg in de loop van de zeventiende eeuw een negatieve betekenis en gemeen in de loop van de achttiende eeuw.

 

Hoe kan het dat betekenissen veranderen? Iedere generatie geeft de woorden door aan de volgende. Daarbij verandert er kennelijk soms iets aan het gevoel dat mensen aan zo’n woord verbinden.

 

Vragen en opdrachten

Lees de tekst. Bespreek de vragen en opdrachten eerst met een klasgenoot en daarna met de hele klas. Voor de vragen 3a – 3d moet je het volgende artikeltje lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Betekenisverandering.

 

 

1a        Waar komt het woord ‘prima’ vandaan? Wat is de kernbetekenis?

1b       Ken je woordverbindingen waarin het woord die betekenis (nog) heeft?

1c        Witteman ontdekte volgens het artikel dat ‘prima’ voor ouderen iets anders is dan voor jongeren. Wat betekent ‘prima’ voor jou?

1d       Betekent ‘prima’ in alle omstandigheden voor jou altijd hetzelfde, of hangt dat af van de leeftijd van je gesprekspartners?

1e        Gaat het hier om een (radicale) betekenisverandering? Of zou je de wijziging anders benoemen? Hoe?

 

2a        Noem nog minstens drie woorden die onder jongere generaties iets anders betekenen dan onder bijvoorbeeld 60-plussers. Geef aan wat de betekenisverschillen zijn.

2b       Het lijkt erop dat dit soort woorden tot een bepaalde categorie behoren. Probeer die categorie kort te karakteriseren door bijvoorbeeld aan te geven wat de functie van die woorden is.

2c        Welke verklaring zou je kunnen geven voor de zogenoemde betekenisverandering van dit soort woorden?

2d       Hoe zou het komen dat zulke betekenisveranderingen juist in jongerentaal optreden?

 

Lees dit artikel: https://nl.wikipedia.org/wiki/Betekenisverandering.

 

3a        Wat zijn volgens het wikipedia-artikel de drie belangrijkste oorzaken van betekenisverandering van bestaande woorden?

3b       Geef van elk een eigen voorbeeld of een voorbeeld uit het artikel.

3c        Bedenk een eigen voorbeeld van de werking van ‘de tredmolen van het eufemisme’.

3d       Is de betekenisverandering uit het wikipedia-artikel iets heel anders dan wat Sylvia Witteman constateert bij het gebruik van ‘prima’? Leg uit.

 

Kijk voor de antwoorden in TLPST nr. 90

Bron: TLPST nr. 90

TLPST is een maandelijkse lesbrief van Nieuw Nederlands en Genootschap Onze Taal.

 

Wil je meer weten over onze methode Nieuw Nederlands?

Naar de website