Mitose: het scheiden van chromatiden

Elke dag sterven miljarden cellen van je lichaam. Daar merk je weinig tot niets van want je vervangt ze vrijwel direct. Elke nieuwe cel krijgt dezelfde informatie als alle andere cellen van je lichaam. Dat betekent dat zowel de DNA-verdubbeling als de verdeling van de chromatiden over de dochtercellen heel nauwkeurig plaatsvindt.

Opdrachten
Lees Our bodies replace billions of cells every day
1  De meeste cellen van je lichaam ontstaan door een deling van een stamcel. Daarna specialiseert zich één van beide dochtercellen, bijvoorbeeld tot een bloedcel, die niet meer deelt. De andere dochtercel is een nieuwe stamcel. Volgens dit artikel vervangt je lichaam vervangt 330∙10⁹ cellen per dag. Hoe vaak treedt in je lichaam mitose op? Reken het uit per seconde.

2  Stel dat je elke dag 0,9% van je lichaamscellen vervangt, uit hoeveel cellen besta je dan?

3  Welke drie typen cellen vervangt je lichaam het meest?

4  Noteer een celtype dat je lichaam nauwelijks vervangt.

Bekijk Your body’s molecular machines 1.49 – 5.00
5  Hoe voorkomt een cel dat de lange DNA-moleculen verward raken in elkaar?

6  De plaats waar twee zusterchromatiden met elkaar verbonden zijn, heet centromeer. Dit deel bevat twee schijfvormige eiwitplaten, de kinetochoren, elk gericht op een van de twee polen van de cel. Aan de kinetochoren hechten trekdraden die de chromatiden naar de tegenover elkaar liggende polen trekken. Dit gebeurt pas als het chromosoom er ‘klaar’ voor is. Voorafgaand aan de daadwerkelijke scheiding van de chromatiden zijn er veel eiwitten aanwezig die als stopsignaal werken.
Wat kan een reden zijn om de zusterchromatiden nog niet te scheiden?

7  Speciale transporteiwitten vervoeren het eiwit dat het stopsignaal afgeeft langs de trekdraden van het kinetochoor.
Binas 76B1 Waar komt dit eiwit terecht?

Lees Bulldozer trekt chromosomen uit elkaar
8  De kracht die de trekdraden (microtubuli) uitoefenen op het kinetochoor Is eigenlijk heel erg klein, een paar honderd piconewton. Toch verbazen wetenschappers zich over deze kracht: ‘alsof er een bulldozer aan de draden trekt.’ De wetenschappers vergelijken de kracht in de trekdraden met een menselijk eiwit dat ook kracht levert. Licht de term bulldozer voor de krachten op de trekdraden toe.

9  Wetenschappers denken dat de grote krachten nodig zijn om op de een of andere manier te voorkomen dat de trekdraden twee zusterchromatiden naar dezelfde pool trekken. Hoeveel chromosomen krijgen de dochtercellen als van een chromosoom de beide chromatiden naar een pool gaan?      

 

Bronnen
Kennislink Bulldozer trekt chromosomen uit elkaar
Veratisium Your body’s molecular machines
Scientific American Our bodies replace billions of cells every day

Meer weten?
Kops Celdeling en chromosoomsegregatie

 

Wil je meer weten over onze biologie methode Nectar?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in Nectar (vanaf 2022-2023 en 4e editie) 4 vwo H2 Cel.