Magnetische noordpool aan de wandel

Zelfs het kompas, baken van padvinders en zeevaarders, is tegenwoordig niet meer te vertrouwen. De magnetische noordpool is aan de wandel en de kaarten van het magneetveld kloppen niet meer. En dat heeft invloed op navigatieapparatuur van bijvoorbeeld auto’s, schepen en gevechtsvliegtuigen.

Dat het aardmagneetveld verandert is altijd zo geweest. Zo schuift de magnetische noordpool al sinds eind 19de eeuw van Noord-Canada richting Siberië. Het model dat het wereldwijde aardmagneetveld weergeeft, wordt om die reden elke vijf jaar vervangen. Maar deze keer kunnen we niet wachten tot die tijd verstreken is, zeggen experts.

De snelheid waarmee de pool zich verplaatst is sinds 2000 toegenomen van 15 tot meer dan 55 kilometer per jaar. Bovendien begon de afgelopen jaren het magneetveld in Zuid-Amerika plotseling afwijkend gedrag te vertonen.

‘Je locatie kun je met een gps-systeem bepalen’, vertelt geoloog Lennart de Groot van de Universiteit Utrecht, die gespecialiseerd is in aardmagnetisme. ‘Maar om de richting te bepalen gebruiken vliegtuigen het magneetveld.’ Het magneetveld wordt veroorzaakt door de vloeibare buitenkern van de aarde, die uit ijzer en nikkel bestaat. Door de draaiing van de aarde beweegt deze vloeibare buitenkern om de vaste binnenkern heen en fungeert als een soort dynamo. Plaatselijke stroomversnellingen verklaren de variaties in het magneetveld. En hoe gaat het verder? Kan er sprake zijn van een beginnende ompoling? De noordpool en de zuidpool ruilen gemiddeld één keer per 300 duizend jaar van plaats, de laatste keer is inmiddels al 780 duizend jaar geleden. Daar lijkt het echter niet op, antwoordt De Groot. ‘Voor een ompoling moet het aardmagneetveld vooral veel zwakker worden. Op dit moment is het daar ruim drie keer te sterk voor.’

 

Bron: de Volkskrant,  Marlies ter Voorde, 14 januari 2019

 

Opdrachten 

Bekijk het filmpje, lees de tekst en bekijk de kaart van de Noordpool.

 

1a Waardoor is de magnetische noordpool aan de wandel?

b Wat is abnormaal aan de huidige wandeling van die noordpool?

c Welke verklaring is er voor het wandelen van de magnetische noordpool?

 

2a In het filmpje wordt uitgelegd dat er eigenlijk twee magnetische noordpolen zijn. Hoe zit dat precies?

b Waarom is het afwijkende gedrag de magnetische noordpool een probleem voor het vliegverkeer?

c Welke gevolgen kan het veranderende magneetveld van de aarde hebben voor trekvogels en walvissen?

d Welke andere dieren vliegen of zwemmen op een soort kompas of radar?

 

3 Zoek de kaarten over de Noordpool en de Zuidpool op in de atlas.

a Wat zijn de andere namen voor de Noordpool en de Zuidpool?

b Niet alleen de namen van de Noordpool en de Zuidpool zijn verschillend. Welke verschillen zijn er nog meer?

c Vergelijk de atlaskaart met de kaart uit de Volkskrant. Uit welk jaar is de situatie in de atlas?

d Hoe ligt de magnetische pool ten opzichte van de Zuidpool?

e En hoe ligt de magnetische pool ten opzichte van Noordpool?

f Wat zijn de verschillen tussen de magnetische polen van opdracht d en e?

 

Wil je meer weten over onze aardrijkskundemethode buiteNLand?

Naar website