Is het je weleens opgevallen dat we bij het praten over een ziekte 
(en dus ook over het coronavirus) vaak beeldspraak gebruiken? Bijvoorbeeld: in plaats van ‘De harde maatregel van de gedeeltelijke lockdown is echt nodig’, zei minister-president Mark Rutte: ‘Met de gedeeltelijke lockdown hebben we een grote hamer uit de gereedschapskist gehaald.’
Zo’n vergelijking noem je een metafoor; metaforen zijn een vorm van beeldspraak. Je gebruikt ‘beelden’ om duidelijk te maken wat je bedoelt. Onderzoekster Jana Declercq is geïnteresseerd in de mogelijke effecten van die beeldspraak of ‘metaforen’.
Als voorbeeld geeft ze het woord tsunami: gebruik je dat samen met corona, dan lijkt het erop dat we helemaal geen invloed op deze ziekte hebben. Bij beeldspraak over ziektes kom je verder vaak metaforen tegen die te maken hebben met oorlog en strijd. Denk maar aan ‘het gevecht tegen een vreselijke ziekte’. Dat kan sommige mensen bang en moedeloos maken, hoewel anderen er juist weer kracht uit putten.
Voor haar onderzoek heeft Jana Declercq een eigen metaforenklassement opgesteld. Een van de koplopers daarin (dat is ook een metafoor!) is ‘coronamaatregelen als marathon en niet als sprint’. Kennelijk vinden politici het een mooi beeld om de maatregelen tegen corona te vergelijken met een hardloopwedstrijd waarbij je vooral heel lang moet volhouden. Declercq pleit ervoor om goed na te denken over de beeldspraak die je gebruikt als het gaat om ziekte en gezondheid.
Vragen en opdrachten
Beantwoord de vragen 1a en 1b eerst voor jezelf en bespreek de antwoorden daarna in de klas.
1a Lees de tekst. Er worden verschillende voorbeelden van metaforen voor corona genoemd. Kies er 1.
1b Wat zeggen de mensen die deze metafoor (zie vraag 1a) gebruiken eigenlijk over corona?
Beantwoord vraag 2 samen met een klasgenoot en bespreek jullie antwoord daarna in de klas.
2 Lees hiervoor de tekst over het onderzoek. Vertel in eigen woorden waarom het belangrijk is stil te staan bij beeldspraak die je gebruikt als het gaat om ziekte en gezondheid.
Kijk voor de antwoorden in TLPST nr. 76 
Bron: TLPST nr. 76
Wil je meer weten over onze methode Nieuw Nederlands?
Naar de website
TLPST is een maandelijkse lesbrief van
Nieuw Nederlands en Genootschap Onze Taal.