Hongerstenen

Hongerstenen

 

De zomer van 2022 was loeiheet en er viel bovendien bijna geen druppeltje regen uit de lucht. Dat had een grote invloed op rivieren. Het water stond erg laag. Door sommige rivierbeddingen stroomde zelfs helemaal geen water meer.

Door de lage waterstand werden in rivieren in Duitsland en Zwitserland zogenoemde ‘hongerstenen’ zichtbaar. Ooit hebben bewoners daar het initiatief genomen om historisch lage waterstanden aan te duiden met stenen. De oudste hongersteen is uit 1417, zo blijkt uit de tekst die erop staat.

 

Hongerstenen zitten meestal onder water. Waren ze bij grote droogte toch weer te zien, dan werd het actuele jaartal eraan toegevoegd. Dat zie je op een van de foto’s bij dit artikel. Zou in de hongerstenen nu ook ‘2022’ gegraveerd zijn?

 

Vragen en opdrachten

 

Lees de tekst. Het artikel waarnaar verwezen wordt, hoef je niet te lezen.

Maak de vragen en opdrachten in tweetallen. Bespreek daarna de antwoorden met de hele klas.

 

1a    Je hebt gelezen wat ‘hongerstenen’ zijn. Wat is de relatie tussen het woord ‘honger’ en de hongerstenen waarin vaak een jaartal is gebeiteld?

1b    Het woord ‘hongersteen’ is een samenstelling. Noem minstens zes andere samenstellingen met ‘honger’ als eerste deel. Gebruik eventueel een woordenboek.

1c    Er is een samenstelling met ‘honger’ waarbij je een tussen-s gebruikt tussen het eerste en het tweede woorddeel. Welke samenstelling is dat?

1d    Leg uit waarom in dat woord een tussen-s staat. Gebruik in je uitleg eventueel twee verwante woorden waarvan het eerste deel ‘water’ is.

 

2a    Als je een stuk of zes verschillende samenstellingen bekijkt met ‘honger’ als eerste deel, zie je waarschijnlijk een verschil in de relatie tussen het eerste en het tweede woorddeel. Leg dat verschil uit door twee voorbeelden van samenstellingen te vergelijken.

2b    Bedenk nu, individueel, twee nieuwe samenstellingen met het woord ‘honger’ als eerste deel.

2c    Laat degene met wie je de opdracht doet, raden wat die woorden betekenen.

 

3a    Noem drie samenstellingen waarin ‘honger’ als twééde deel voorkomt.

3b    Bedenk nu, individueel, twee nieuwe samenstellingen met ‘honger’ als tweede deel.

3c    Laat degene met wie je de opdracht doet, raden wat die woorden betekenen.

3d    Welk verschil zie je tussen de samenstellingen met ‘honger’ als eerste en als tweede deel?

 

Kijk voor de antwoorden in TLPST nr. 90

Bron: TLPST nr. 90

TLPST is een maandelijkse lesbrief van Nieuw Nederlands en Genootschap Onze Taal.

Wil je meer weten over onze methode Nieuw Nederlands?

Naar de website