‘Het wordt steeds gevaarlijker’

Anatolische boeren zien hun akkers verdwijnen in zinkgaten

Vanaf een afstandje lijken de akkers van de familie Tasdemir als alle andere akkers in de centraal Turkse provincie Konya. Maar op een paar honderd meter van hun huis verandert de akker opeens in een enorme krater: een zinkgat van zo’n dertig meter breed. In de regio Karapinar zijn zo’n 2000 van dit soort zinkgaten te vinden en dat worden er elk jaar meer.
Boerenzoon Hakan Tasdemir vertelt hoe het gat een paar jaar geleden ontstond. Zijn oom keek in zijn achteruitkijkspiegel en zag opeens een enorme stofwolk. Hij stopte de auto en zag hoe een deel van zijn akker was verdwenen.
De zinkgaten zijn een natuurlijk fenomeen, sommige kraters in het gebied zijn honderden jaren oud. Maar de laatste jaren ontstaan in het gebied alarmerend veel nieuwe gaten, vertelt Fetullah Arik, van de Technische Universiteit van Konya. “In het begin waren de zinkgaten fantastisch om te zien en geologisch heel interessant. Maar nu komen de gaten steeds dichterbij woonwijken en wordt het steeds gevaarlijker.”

De oorzaak ligt vooral in de landbouw. In de Konyavlakte verandert het klimaat. Door een gebrek aan regen zijn de boeren steeds meer veroordeeld tot het gebruik van grondwater. Daardoor is het risico groter dat de laag erboven instort. Bovendien veranderen de gewassen van graan naar mais en bieten: deze gewassen leveren meer geld op, maar hebben ook meer water nodig. “Sinds boeren zijn begonnen met het oppompen van grondwater is het grondwaterpeil gemiddeld met 50 meter gedaald”, aldus Arik.
De boeren proberen om zo weinig mogelijk water te gebruiken. In plaats van sproeiers gebruikt Hakan Tasdemir nu een irrigatiesysteem waarmee vooral de wortels van de gewassen van water worden voorzien. Waterbesparend en ook veel efficiënter.

Bron: Trouw, bewerkt

Opdrachten

1 Lees de tekst en bekijk het filmpje .
a Wat is een zinkgat? Bekijk er een aantal met Google Maps.
b Hoe groot in doorsnede kan zo’n zinkgat worden?
c Hoe ontstaat zo’n zinkgat?
d Beredeneer de invloed van klimaatverandering op het aantal zinkgaten.
e Wanneer een heel dorp in een zinkgat verdwijnt, kun je spreken van een ramp. Leg uit of het in dat geval gaat om een natuurramp of juist een milieuramp.

buiteNland, 4vmbo, hoofdstuk 3 Water: irrigatie

2a Bekijk dit beeld in Google Maps. Welke natuurlijke vegetatie zie je en welk klimaat komt in het gebied voor?
b Bekijk de afbeelding over irrigatie. Om gewassen te voorzien van water wordt in de provincie Konya veel irrigatie toegepast. Welke vorm van irrigatie verbruikt de kleinste hoeveelheid water?
c Bekijk dit beeld in Google Maps. Welke vorm van irrigatie hoort waarschijnlijk bij de groene cirkel die je ziet?
d Leg uit welke vorm van landdegradatie kan ontstaan wanneer geulirrigatie wordt toegepast.

3 Bekijk de kaart met de grondwaterbronnen in het Midden-Oosten. De provincie Konya ligt net onder de T van Turkije op de kaart.
a Beargumenteer of het logisch is dat boeren in Konya grondwater gebruiken voor hun irrigatie.
b Zoek de kaart Midden Oosten – Neerslag op in de atlas.
In welke periode van het jaar is de irrigatie in Turkije het hardst nodig? Verklaar je keuze aan de hand van twee argumenten.
c Zoek de kaart Midden Oosten – Waterprojecten op in de atlas.
Welke mogelijkheden zijn er naast het oppompen van grondwater nog meer om aan voldoende water voor irrigatie te komen volgens deze kaart?
d Zoek de thematische kaarten over Israël op in de atlas. Ook Israël is een land met watertekorten. Welk deel van Israël heeft de grootste watertekorten en welke oplossing heeft Israël hiervoor bedacht?

Wil je meer weten over onze aardrijkskundemethode buiteNLand?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in deel 5 HAVO, hoofdstuk 2 Klimaat en landschap en in deel 6 VWO, hoofdstuk 1 Landschapszones en hoofdstuk 3 Middellandse Zeegebied.