Hagedissen en de opwarming van de aarde

Je zou het niet verwachten: hagedissen die door de opwarming van de aarde dreigen uit te sterven. Mensen associëren hagedissen met lekker warm weer. ’s Morgens vroeg warmen de dieren op in de zon, waarna ze actief naar eten zoeken. Dus een beetje extra warmte zou kunnen leiden tot meer activiteit. Maar dit is niet het hele verhaal.

Opdrachten

1  Bekijk de video This Lizard Escapes the Heat in an Unusual Way.
a  Hoe is aan de thermografische beelden te zien dat de poten van de hagedis snel afkoelen?

b  Licht toe dat het noodzakelijk is dat de opgeheven pootjes binnen 10 seconden afgekoeld zijn.

c  Hoe is aan de beelden te zien dat de warmte uit de pootjes niet of nauwelijks in de hagedis terecht komt, bijvoorbeeld via het bloed?

d  Welke overlevingstactiek hebben hagedissen in de woestijn om aan de ergste hitte te ontsnappen?

 

2  Lees het artikel Verhitte hagedissen.
a  De wetenschapper Sinervo doet al meer dan 30 jaar onderzoek naar hagedissen in Mexico. Welke gegevens combineerde hij om tot de conclusie te komen dat hagedissen last hebben van de opwarming van de aarde?

b  Hoeveel procent van de populaties hagedissen zal in 2080 uitgestorven zijn volgens het model van Sinervo?

c  Betekent dit dat de soorten ook uitgestorven zijn?

 

3  In de dertig jaar die Sinervo de hagedissen bestudeerde heeft hij onder andere de tijd van de dag gemeten waarin de hagedissen actief zijn. De tijd per dag die de dieren actief jagen nam in dertig jaar af met gemiddeld bijna 4 uur. Door de opwarming van het klimaat starten de dieren weliswaar hun dagactiviteit ’s morgens iets eerder, maar zij stoppen ook veel eerder met jagen. Dan is het te warm en zoeken zij een koele plek.
a  Ga ervan uit dat de activiteiten van hagedissen (waaronder lopen en jagen) vooral door de werking van eiwitten bepaald zijn. Eiwitten zijn temperatuurgevoelige moleculen en werken het best bij hun optimumtemperatuur (voor hagedissen tussen 37- 42°C).  Leg uit dat hagedissen in de loop van de dag eerst nog niet kunnen jagen, dan wel een prooi kunnen zoeken, vervolgens stoppen met jagen en pas aan het eind van de middag weer actief zijn.

b  Licht toe dat ‘zonnen’ in de vroege morgen zinvol is voor hagedissen.

c  Het voorjaar is de voortplantingstijd van de hagedissen. Leg uit dat zij juist dan veel tijd nodig hebben om te jagen.

d  Licht toe dat dat een verschil van bijna 4 uur jagen per dag in het voorjaar, een verklaring kan zijn voor het verdwijnen van de populatie.

 

4  Lees het artikel A mountain lizard in Peru broke the reptilian altitude record.
a  Op welk hoogte vond Cerdeña een hagedis in de Andes?

b  Welke verklaring geeft Cerdeña voor het feit dat er nooit eerder op deze hoogte hagedissen zijn gezien?

Bronnen
BBC Studios: This Lizard Escapes the Heat in an Unusual Way
ScienceNews: A mountain lizard in Peru broke the reptilian altitude record
De Kennis van Nu: Verhitte hagedissen
ResearchGate: Are Lizards Toast?

 

Meer weten?
Nature: Lizards succumb to global warming
Science: Erosion of Lizard Diversity by Climate Change and Altered Thermal Niches

Wil je meer weten over onze biologie methode Nectar?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in Nectar 5 vwo H16 Systeem aarde en de mens