Afbeelding bekijken
In tegenstelling tot de meeste zoogdieren hebben mensen geen vacht, alleen een klein beetje haar op specifieke plaatsen. Ergens tijdens de evolutie van de mens is die eigenschap verloren gegaan. Nu blijkt dat de genen die nodig zijn voor het vormen van een vacht nog wel aanwezig zijn en dat biedt mogelijkheden.
Opdrachten
Bekijk de video ‘How humans lost their fur.’ vanaf 10:04 min.
Het moment dat de voorouders van de mens rechtop gingen lopen, is de aanzet geweest tot grote veranderingen in levenswijze (kijk eventueel ook het begin van de video). Uiteindelijk leidde dit ertoe dat de voorouders in de savanne gingen jagen op prooidieren.
1 Door het jagen werden er andere eisen gesteld aan het regelen van de lichaamswarmte van de voorouders. Noteer twee aanpassingen die het gevolg zijn van deze veranderde warmteregulatie.
2 Betere warmteregulatie leidde tot succesvollere jacht en daardoor meer eiwitten in het dieet. Noteer de gevolgen die het eiwitrijke dieet volgens de video hadden op de verdere ontwikkeling van de voorouders van de mens?
3 De huidige mens, Homo sapiens, heeft een kale huid maar wel een ‘vacht’ op het hoofd en in de oksels en de schaamstreek. Noteer de functies van haargroei op deze plaatsen.
Lees het artikel ‘Een dikke vacht hebben wij mensen niet meer maar de genen ervoor nog wel.’
4 De onderzoeker Clarke spreekt van genen die wel aanwezig zijn, maar niet actief. Licht toe wat hij daarmee bedoelt.
5 Leg uit dat genen voor lichaamsbeharing in onbehaarde soorten sneller kunnen veranderen dan in soorten met vacht.
6 Andere soorten zoals de walvis en de naakte molrat hebben ook hun beharing verloren. Van welke soort evolutie is hier sprake?
A Convergente evolutie: de ontwikkeling van kenmerken met dezelfde functie die onafhankelijk plaatsvindt bij niet verwante soorten.
B Divergente evolutie: de ontwikkeling van verschillende kenmerken in verwante groepen die leidt tot soortvorming.
C Parallelle evolutie: de ontwikkeling van dezelfde kenmerken die onafhankelijk van elkaar plaatsvindt in verwante groepen.
7 Het artikel spreekt over ‘specifieke genen’ en ‘regulatoire regionen’ die betrokken zijn bij lichaamsbeharing. Licht dit verschil toe.
8 Wat is volgens de onderzoeker de functie van de ‘regulatoire regionen’?
9 Leg in twee stappen uit hoe de kennis over deze ‘regulatoire regionen’ van pas kan komen bij de behandeling van kaalheid door toenemende leeftijd of ziekte.
Bronnen
Scientias: ‘Een dikke vacht hebben wij mensen niet meer maar de genen ervoor nog wel.’
PBS Eons: ‘How humans lost their fur.’
Meer weten?
E-life: ‘Complementary evolution of coding and noncoding sequences underlies mammalian hairlessness.’
Wil je meer weten over onze biologie methode Nectar?
Naar websiteMeer informatie over dit onderwerp kun je vinden in Nectar (4e editie) 5 havo H1o Evolutie en Nectar (4e editie en 4.1) 4 vwo H7 Evolutie.