Ademruimte voor het water

Tussen 4 en 12 september 2023 trok de tropische orkaan Daniel over de Middellandse Zee. De stad Derna in Libië werd tijdens deze orkaan getroffen door zware regenval. Hierdoor overstroomden nabij de stad twee stuwdammen die daarna doorbraken. Hierdoor kwam naar schatting 30 miljoen kubieke meter water vrij in de vorm van een metershoge vloedgolf. Die golf denderde door de meestal nagenoeg droogstaande wadi van Derna richting de open zee. De vloedgolf veroorzaakte een ramp met duizenden doden en vermisten tot gevolg. De golf richtte ook catastrofale schade aan. De wadi in Derna trad aan beide zijden 50 meter buiten zijn oevers. Bewoners herinnerden zich dat ze luide explosies hadden gehoord toen de dammen doorbraken.

In 1995 stond het water in de rivier de IJssel bij Kampen zo hoog dat een nooddijk moest worden aangelegd. Zo kon bij een eventuele dijkdoorbraak het oude centrum beschermd worden. Na de (bijna) overstromingen van 1995 en 1997 werden de plannen van Ruimte voor de rivier uitgevoerd. Het doel was het tegengaan van overstromingen van de grote rivieren (inclusief de IJssel) en natuur en recreatie meer ruimte te geven. Zo werd ook het Reevediep aangelegd, een bypass. Het is een nieuwe waterverbinding tussen de IJssel en het Drontermeer. Deze hoogwatergeul is er om in extreme omstandigheden hoogwater van de IJssel af te kunnen voeren naar het IJsselmeer.

Bronnen: NOS.nl, Wikipedia, bewerkt

Opdrachten

1 Lees de eerste alinea van het artikel en bekijk het filmpje over de schade in Derna.
Gebruik de Grote Bosatlas 56^ste druk bij het beantwoorden van de volgende vragen.
a Welk probleem waardoor in Derna zoveel schade ontstond en slachtoffers vielen, wordt aan het begin van het filmpje genoemd?
b Gebruik GB 160.
De stad Derna ligt zo’n 300 km ten oosten van de stad Benghazi. In welk gebergte bij Derna viel erg veel neerslag?
c Gebruik GB 161A en B.
Hoeveel mm neerslag valt er normaal gesproken in januari en juli in Derna en omgeving?
d Gebruik de Algemene legenda helemaal achterin de atlas.
Hoe wordt op overzichtskaarten een wadi getekend? Waarom is dat anders dan hoe een rivier wordt getekend?
e Gebruik GB 230.
Derna ligt min of meer op de grens van twee klimaten. Welke twee klimaten zijn dat?
f Gebruik GB 229E.
Welke klimaatgrafiek lijkt volgens jou het meeste op die van Derna? Leg je antwoord uit.

2 Lees de tweede alinea van het artikel en bekijk het filmpje over de IJssel.
Gebruik de Grote Bosatlas bij het beantwoorden van de volgende vragen en het onderstaande kaartje.

a Gebruik GB 21.
Noteer de volgende plaatsen die aan de rivier de IJssel liggen in volgorde van zuid naar noord:

Deventer – Dieren – Doesburg – Kampen – Olst – Wijhe – Zutphen – Zwolle

b In welk meer mondt de IJssel normaal gesproken uit?
c In welk meer wordt bij extreme omstandigheden het hoogwater afgevoerd?
d Het Reevediep is een bypass. Wat wordt daarmee bedoeld?
Tip: Gebruik GB 38-39. Bekijk de tekening rechts onderin met de titel Ruimte voor rivieren en Maaswerken.

3 Bekijk nogmaals het filmpje over de IJssel.
a Door klimaatverandering is het steeds meer nodig om maatregelen, zoals bij de IJssel, te nemen. Welk gevolg van klimaatverandering wordt in het filmpje genoemd?
b Het project Reevediep is een voorbeeld van klimaatadaptatie. Wat wordt daarmee bedoeld?
c Gebruik GB 38-39. Noem nog een ander voorbeeld van klimaatadaptatie.
Tip: lees de tekst op de rechter bladzijde met de titel Ruimtelijke adaptatie.
d Om grote hoeveelheden neerslag in Nederland te kunnen verwerken wordt gebruik gemaakt van de drietrapsstrategie. Je kunt water (1) vasthouden, (2) bergen of (3) lozen.
Welke strategie past volgens jou het beste bij het project Reevediep? Leg je antwoord uit.
e De titel van het artikel is ‘Ademruimte voor het water’. Verklaar nu met behulp van het filmpje deze titel.

Wil je meer weten over onze aardrijkskundemethode buiteNLand?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in deel 1 hoofdstuk 3 Klimaat en in deel 2 hoofdstuk 3 Water.

De volgende NU Actueel van buiteNLand verschijnt uiterlijk op dinsdag 31 oktober 2023.