Hersenatlas geeft inzicht in psychische aandoeningen

Van de volwassenen (18-75 jaar) in Nederland heeft bijna de helft ooit in zijn leven een of meerdere psychische aandoeningen gehad. Een op de vier Nederlanders kampt met een hersenaandoening. Ook dat is een onvoorstelbaar aantal. Bij de ontwikkeling van zo’n aandoening spelen synapsen, verbindingen tussen neuronen een sleutelrol. De werkzame stoffen in synapsen zijn neurotransmitters en receptoren. Het Institute for Chemical Neuroscience (iCNS) heeft in 2024 ruim 23 miljoen euro van het kabinet ontvangen voor de ontwikkeling van een ‘hersenatlas’ van hersenaandoeningen. De onderzoekers willen de moleculaire mechanismen in kaart brengen die ten grondslag liggen aan verschillende hersenaandoeningen. Voor hun onderzoek gebruiken ze gebruiken ze hersenen uit de hersenbank. Hierin zijn hersenen van overleden donoren met een hersenaandoening en de hersenen van gezonde donoren opgeslagen.

Opdrachten
De Nederlandse Hersenbank werd meer dan 40 jaar geleden, in 1985 opgericht door hersenonderzoeker Dick Swaab. Bekijk de eerste drie minuten van de video ‘Dick Swaab_Nederlandse Hersenbank’.

1  Schwaab voerde zijn onderzoek al meer dan 10 jaar geleden uit. Op welke wijze deed hij toen onderzoek?

2  Wat wil Swaab bereiken met zijn onderzoek?

Lees ‘Miljoenensubsidie voor ‘hersenatlas’.’
Als een hersendonor overlijdt dan vriest een analist hersenweefsel uit zo’n zeventig hersengebieden in bij -196°C en bewaart het weefsel vervolgens bij -80°C. Van meer dan 5000 mensen zijn de hersenen opgeslagen in de hersenbank.
3  Op welke organisatieniveau voerde Swaab zijn hersenonderzoek uit en op welk organisatieniveau doen de onderzoekers van de hersenatlas dat?

4  Wat is de bedoeling van het opzetten van een hersenbank?

5  Welke veranderingen kunnen volgens neurowetenschappers waarschijnlijk verband houden met allerlei psychiatrische symptomen?

6  Wat is het belang van het inzetten van verschillende vakgebieden en disciplines bij het tot stand komen van een hersenatlas?

Biomarkers zijn indicatoren voor aandoeningen.
7  In welk deel van het lichaam komen biomarkers voor?

8  Bedenk hoe de hersenatlas uiteindelijk mensen met een hersenaandoening als psychose kan helpen.

Bekijk de video ‘Synaptic Clues Blur Line Between Schizophrenia and Bipolar Disorder ‘
Schizofrenie is een hersenaandoening waarbij je last hebt van psychoses. Tijdens zo’n psychose houden je hersenen je voor de gek: je ziet, hoort, voelt, proeft of ruikt je dingen die er niet zijn. Bij een bipolaire stoornis wisselen je stemming en energie van tijd tot tijd heel sterk. Je hebt periodes waarin je je overdreven goed voelt en veel energie hebt (manisch), maar ook periodes waarin je heel somber bent en heel weinig energie hebt (depressief).

 9  Waaruit blijkt dat psychische aandoeningen als schizofrenie en bipolaire stoornis meer overeenkomsten hebben dan eerder gedacht?

10  Welke ontdekking bij muizen bevestigde overeenkomsten tussen deze twee psychische aandoeningen?

Bronnen
Neuronscience News: Synaptic Clues Blur Line Between Schizophrenia and Bipolar Disorde
Nederlandse Hersenbank: Dick Swaab_Nederlandse Hersenbank
Nederlands Herseninstituut:  Miljoenensubsidie voor ‘hersenatlas’

Meer weten?
Neuronscience News: Revolutionizing Dementia Detection Through Gait Analysis

Wil je meer weten over onze biologie methode Nectar?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in Nectar (editie 4 en 4.1)
5 havo H14 Reageren en Nectar (editie 4) 5 vwo H13 en Nectar (editie 4.1) 5 vwo H14 Zenuwstelsel