DNA en medicijngebruik

Begin 2023 maakten Leidse wetenschappers bekend dat de bijwerkingen van medicijnen enorm verminderen als artsen het DNA van hun patiënten kennen. Komen medicijnen in je lichaam, dan breken enzymen in de lever ze weer af. Hoe snel dat gebeurt hangt af van de varianten van de enzymen. En dat hangt weer af van je DNA.

Opdrachten

Bekijk de video NOS journaal Medicatie op maat en lees LUMC 30% minder bijwerkingen als medicatie op DNA wordt afgestemd.
1  Stel dat er twee allelen bestaan van een gen voor een enzym dat betrokken is bij de afbraak van een bepaald medicijn. Sommige mensen breken dit medicijn snel af, anderen wat langzamer en weer andere bijna niet. Leg de oorzaak van het verschil in afbraak tussen mensen uit. Betrek in je antwoord het begrip homologe chromosomen.

 2  Noem twee behandelingen die een arts kan overwegen bij een patiënt die een bepaald medicijn slecht afbreken.

3   Volgens de apotheker in de video hoef je maar een keer in je leven je DNA-profiel te bepalen. Licht toe dat dit niet helemaal juist is. Gebruik de gegevens van de onderzoekers uit het artikel.

 Bekijk Erasmus MC Farmacogenetica. Scroll omlaag en zoek onder Aandachtsgebieden/expertises naar Achtergrond genen en testen.
4  Download de informatie over COMT. Het gen voor COMT ligt op chromosoom 22.
Het enzym catechol-O-methyltransferase (COMT) is onder andere betrokken bij de afbraak van neurotransmitters in de hersenen. Dit enzym breekt ook morfine af.
Het Erasmus MC test op twee varianten van het enzym COMT: een variant met het aminozuur valine en een variant met het aminozuur methionine
Binas 71G Noteer de mRNA-code van valine die door een puntmutatie (in één base) veranderd is in de code voor methionine.

5  Wat is de basenvolgorde in de coderende DNA-streng van valine en van methionine?

6  Een patiënt heeft als genotype Val/Val, een tweede patiënt heeft Met/Met. Wat is de betekenis van deze codering?

7  Kankerpatiënten krijgen bij pijnklachten vaak morfine. Leg uit hoe artsen de morfinebehoefte van hun verschillende patiënten bepalen met behulp van het DNA-profiel ten aanzien van COMT.

 8  Het Erasmus MC geeft ook informatie over het OPRM1-gen. Download ook deze informatie. Het OPRM1-gen codeert voor de receptor voor pijnstillende stoffen in de hersenen, zoals endorfine. Aan dezelfde receptor bindt ook morfine. Net als van het COMT-gen zijn ook van het OPRM1-gen verschillende allelen bekend, onder ander een allel waarbij het alanine vervangen is door guanine. De verschillende varianten van de receptor binden morfine niet allemaal even sterk.
Wat betekent dit voor de behandeling van patiënten met morfine?

 

Bronnen
LUMC 30% minder bijwerkingen als medicatie op dna wordt afgestemd
NOS journaal Medicatie op maat
Erasmus MC Farmacogenetica

Meer weten?
NOS Medicatie op maat dankzij DNA-profiel leidt tot minder ernstige bijwerkingen
Erfelijkheid.nl DNA-onderzoek voor betere medicijnen
iGgene bv Farmacogenetica oftewel medicijngevoeligheid

 

Wil je meer weten over onze biologie methode Nectar?

Naar website

Meer informatie over dit onderwerp kun je vinden in Nectar (4e editie) 6 vwo H17 DNA.