Spreek jij nog dialect?
Voor veel kinderen is dialect hooguit een taal voor hun grootouders. Dat geldt bijvoorbeeld voor de kinderen in dit filmpje. Ze komen uit West-Friesland, een streek in de provincie Noord-Holland, boven Amsterdam.
De taal die daar gesproken wordt, is Nederlands, maar er zitten een paar dingen in die zijn overgenomen uit het Fries. Dat komt doordat vele eeuwen geleden in die streek ook Fries gesproken werd. De Fries-sprekenden zijn langzaamaan verdrongen door Hollanders, maar er bleven een paar woorden achter.
De kinderen uit het filmpje kennen een paar woorden West-Fries, maar ze vinden Nederlands makkelijker. Dat is in veel streken waar dialect wordt gesproken zo. Maar niet overal: in Limburg zijn er bijvoorbeeld nog best veel kinderen die wel elke dag dialect praten. Zij vinden dát juist vaak gemakkelijker dan algemeen Nederlands.
Vragen en opdrachten
Lees de tekst. Bekijk ook het filmpje onder de link. Bespreek de vragen in tweetallen. Praat daarna over de antwoorden met de hele klas.
1a West-Fries en Limburgs zijn namen van dialecten. Welke ken je er nog meer?
1b In welke streken worden de dialecten gesproken die je bij 1a hebt genoemd?
1c Spreek jij zelf (een beetje) dialect? Of ken je mensen uit je omgeving die dat doen? Wie zijn dat? Wat vind je van dat taalgebruik?
2a In het filmpje wordt vooral gesproken over ‘West-Friese woorden’. Wat valt je op aan het verschil tussen deze woorden en de Nederlandse woorden?
2b Wat vinden de kinderen uit het filmpje van het West-Fries? Waarderen ze dat of juist niet? Hoe komt dat, denk je?
2c Zou het gebruik van dialect gestimuleerd moeten worden? Waarom (niet)? Leg uit.
3a Wat betekent het voor een dialect als kinderen het alleen nog kennen als een taal van hun grootouders? Maak duidelijk of je dat een goede of slechte ontwikkeling vindt.
3b In het artikel wordt een verschil gemaakt tussen de ontwikkeling in West-Friesland en in Limburg. Wat is de oorzaak van dat verschil?
3c Vaak hoor je dat dialecten aan het verdwijnen zijn. Maar er zijn ook ontwikkelingen, bijvoorbeeld in de muziek, die erop wijzen dat het dialect in een gemeenschap volop leeft. Geef daar een paar voorbeelden van uit verschillende streken in Nederland.
4 Sterre en Thijs zijn twee jonge ouders die in Utrecht wonen en werken. Ze hebben een zoon van anderhalf: Teng, een Limburgse naam (een verbastering van Martinus). Thijs komt uit Limburg, Sterre uit Drenthe. Teng is op een leeftijd dat hij begint te praten. Thuis spreekt Thijs vaak Limburgs tegen hem, Sterre altijd Nederlands. Bespreek met elkaar de volgende beweringen. Ben je het ermee eens of niet? Geef argumenten voor jullie opvatting:
– Het is goed dat Teng in aanraking komt met verschillende talen, want dat stimuleert zijn taalontwikkeling.
– Teng kan beter eerst goed Nederlands leren en zich pas daarna het dialect van zijn vader eigen maken.
Kijk voor de antwoorden in TLPST nr. 92
Bron: TLPST nr. 92
Wil je meer weten over onze methode Nieuw Nederlands?