Wat is de oudste opname van een Nederlandse stem?
Onlangs was er opvallend nieuws. In de archieven van Rijksmuseum Boerhaave in Leiden werd een ongeveer honderd jaar oud geluidsfragment gevonden met daarop de stem van Willem Einthoven, een van de eerste Nederlandse Nobelprijswinnaars.
Het fragment stond op een zogeheten wasrol – een oude opnametechniek – uit 1921. Einthoven dicteert aan iemand een artikel in het Duits, maar hij zegt ook iets in het Nederlands. Als je goed naar het geluidsfragment luistert, hoor je hem tot tweemaal toe zeggen: ‘Dat moet (een klein beetje) veranderd worden.’
Toch is dit niet de oudste geluidsopname van iemand die Nederlands spreekt. Jan Daniël Boeke uit Alkmaar maakte al op 9 maart 1898 een opname op een fonograafrol, een techniek die vergelijkbaar is met de wasrol.
Vragen en opdrachten
Lees de tekst. Maak de vragen en opdrachten in tweetallen. Bespreek daarna de antwoorden met de hele klas.
1a Waarom zou je geïnteresseerd kunnen zijn in (zeer) oude opnames van gesproken Nederlands?
1b Welke bronnen kun je bedenken als je op zoek wilt gaan naar zulke oude opnames?
2a Open de eerste link. Aan het woord is de conservator van museum Boerhaave. Wat is een conservator?
2b Wat legt hij in het filmpje uit?
2c Wat is voor hem het belangrijkste aan het fragment dat hij laat horen?
2d Welk probleem doet zich voor bij het beluisteren van het fragment? Wat is de oorzaak?
3a Luister naar (een deel van) de opname van Boeke. Wat was kennelijk het doel van deze opname?
3b Vind je, los van de kwaliteit van het geluid, dat het Nederlands van 1898 heel anders klinkt dan dat van nu? Leg uit.
Kijk voor de antwoorden in TLPST nr. 92
Bron: TLPST nr. 92
Wil je meer weten over onze methode Nieuw Nederlands?
Naar de website