De Holocaust

Dit jaar herdenkt en viert Nederland dat het 75 jaar geleden is dat er in Nederland een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Om hierbij stil te staan is de Bosatlas van de Tweede Wereldoorlog gemaakt. Deze Bosatlas staat vol met informatie die je kunt gebruiken bij het vak geschiedenis. Daarom hebben we voor jou deze les gemaakt die je zelfstandig kunt doorwerken. Elke maand gedurende het schooljaar 2020-2021 verschijnt er een nieuwe les op Geschiedenis – Bosatlas WO2.

Kenmerkend aspect en historische denkvaardigheid

Deze les gaat over de tijd van de wereldoorlogen. De les sluit aan bij het kenmerkend aspect ‘de Duitse bezetting en de Jodenvervolging’.

Je ontdekt in deze les je dat de Holocaust een sluipend proces was. Het plan om Joden te vermoorden ontstond langzaam vanuit de overtuiging dat het Joodse ras minder was dan andere rassen en een bedreiging vormde. In het tweede deel van de lesbrief denk je na over wie er naast de nazi’s medeverantwoordelijk waren voor de Holocaust.

Je oefent in deze les ook je historische denkvaardigheden. Als je met Geschiedeniswerkplaats (GWP) 3^e editie werkt, lees dan de beschrijving van de vaardigheden in het Overzicht Vakvaardigheden (voor de onderbouw) achterin je informatieboek. Het nummer van de vaardigheid dat je oefent, staat in de opdracht. Ook als je een ander schoolboek geschiedenis hebt, kun je deze opdrachten maken.

Lesdoel
Als je de opdrachten uit deze lesbrief hebt gemaakt kun je:

• … uitleggen dat de Holocaust een gevolg is van de rassenleer van de nazi’s.
• … verschillende fasen binnen de Holocaust benoemen.
• … uitleggen hoe de Jodenvervolging in Nederland paste binnen de Holocaust.
• … een standpunt innemen over de betrokkenheid van diverse organisaties bij de Holocaust.

Opdrachten:

NATIONAALSOCIALISME EN HOLOCAUST

Opdracht 2 gaat over informatie uit bronnen halen en het innemen van een standpunt op basis van argumenten (GWP vaardigheden 3 en 15).

1. Een kenmerk van het nationaalsocialisme is de rassenleer. Zoek eventueel de uitleg hierover op in je schoolboek. Leg in maximaal 35 woorden uit hoe de Holocaust past bij de rassenleer van het nationaalsocialisme.

2. Gebruik bron 1 Concentratie- en vernietigingskampen (BWO2, blz. 92-93).

1. Lees de inleiding. Noteer welke reden de nazi’s hadden om geen schriftelijk bevel te geven voor de Holocaust.
2. Lees de teksten onder de kopjes ‘De concentratiekampen’ en ‘De vernietigingskampen’. In welke vier fasen kun je de Holocaust opdelen?
3. Noem twee redenen waarom de nazi’s besloten om Joden te vermoorden door ze te vergassen.

DE HOLOCAUST IN NEDERLAND

Opdracht 3 en 4 gaan over informatie uit bronnen halen, conclusies trekken en standpunten innemen (GWP vaardigheden 3, 14 en 15).

3. Gebruik bron 2 Anti-joodse maatregelen in Nederland (BWO2, blz. 86)

1. Bij vraag 2b heb je gezien dat de Holocaust in vier fasen is op te delen.
   Noteer voor fasen 2 t/m 4 een voorbeeld uit de lijst met anti-Joodse maatregelen die de nazi’s in Nederland namen. Je houdt enkele maatregelen over.
2. Sommige maatregelen passen niet goed binnen één van de fasen van de Holocaust. Onder welke noemer kun je de meeste van deze maatregelen plaatsen?
3. Bij welke fase passen de meeste anti-Joodse maatregelen die in Nederland werden genomen? Bedenk hiervoor een verklaring en schrijf deze op.

4. Lees bron 3 Overleven of de dood (BWO2, blz. 87) en bestudeer bron 4 Joden in Amsterdam (BWO2, blz. 82-83).

1. Leg uit welke oorzaak voor de effectiviteit van de Holocaust in Nederland je in de kaart van bron 4 ziet.
2. Kun je de kaart gebruiken als bewijs voor betrokkenheid van de gemeente Amsterdam bij de Holocaust? Leg uit met argumenten.

Doe het zo:

Deze kaart kun je (kies:) wel/niet gebruiken als bewijs voor de betrokkenheid van Amsterdam, want … (geef uitleg).

 

 

 

WIE IS VERANTWOORDELIJK?

Opdracht 5 gaat over conclusies trekken en standpunten innemen (GWP vaardigheden 14 en 15).

5. Bestudeer nogmaals bron 1 en bron 4. Bestudeer uit bron 5 Uitsluiting en deportatie het onderdeel 6 Vervalst persoonsbewijs (BWO2, blz. 94-95).
Bekijk ook de drie organisaties (a-c):

a de Duitse regering
b de gemeente Amsterdam
c de Nederlandse regering

1. Noteer per bron welke organisatie bij a (1-3) volgens jou betrokken is bij dit deel van de uitsluiting en moord op Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Meerdere antwoorden zijn mogelijk. Gebruik argumenten in je uitleg.
   Doet het zo:– Bij bron 1 (kies:) is/zijn betrokken organisatie(s) (kies:) a / b / c, want … (geef uitleg).- Bij bron 4 (kies:) is/zijn betrokken organisatie(s) (kies:) a / b / c, want … (geef uitleg).- Bij bron 5 onderdeel 6 (kies:) is/zijn betrokken organisatie(s) (kies:) a / b / c, want … (geef uitleg).
2. Leg uit of betrokkenheid voor jou hetzelfde is als verantwoordelijkheid en schuld.
   Met andere woorden: als de Nederlandse regering betrokken was bij een deel van de Holocaust, is zij dan ook verantwoordelijk of schuldig? Gebruik argumenten.

 

 

Meer informatie?

• Wikipedia: Holocaust in Nederland
• High speed History: Wat was de Holocaust?
• Histoclips: Holocaust
• Joods Monument: Holocaust in Nederland
• AnneFrank.org: Het grootste aantal Joodse slachtoffers in West-Europa

Wil je meer weten over onze geschiedenismethode Geschiedeniswerkplaats?

Naar website

Antwoorden les – De holocaust antwoorden