De impact van de Duitse bezetting

Dit jaar herdenkt en viert Nederland dat het 75 jaar geleden is dat er in Nederland een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog. Om hierbij stil te staan is de Bosatlas van de Tweede Wereldoorlog gemaakt. Deze Bosatlas staat vol met informatie die je kunt gebruiken bij het vak geschiedenis. Daarom hebben we voor jou deze les gemaakt die je zelfstandig kunt doorwerken. Elke maand gedurende het schooljaar 2020-2021 verschijnt er een nieuwe les op Geschiedenis – Bosatlas WO2.

Kenmerkend aspect en historische denkvaardigheid

Deze les kijkt wat de oorlog betekende voor kinderen op de middelbare school die niet joods waren. Deze les sluit aan bij het kenmerkend aspect ‘de Duitse bezetting en de Jodenvervolging’. Je oefent in deze les ook je historische denkvaardigheden. Als je met Geschiedeniswerkplaats (GWP) werkt, lees dan de beschrijving van de vaardigheden in het Overzicht Vakvaardigheden (voor de onderbouw) achterin je informatieboek. Het nummer van de vaardigheid dat je oefent, staat in de opdracht. Ook als je een ander schoolboek geschiedenis hebt, kun je deze opdrachten maken.

Lesdoel
Als je de opdrachten uit deze lesbrief hebt gemaakt kun je:

• … aan de hand van voorbeelden uitleggen hoe het leven van niet-joodse kinderen veranderde tijdens de Duitse bezetting van Nederland (1940-1945).
• … voorbeelden van continuïteit en verandering geven uit het leven van niet-joodse schoolkinderen tijdens de Duitse bezetting van Nederland (1940-1945).
• … je inleven in het leven van niet-joodse kinderen op de middelbare school in Den Haag tijdens de Duitse bezetting van Nederland (1940-1945).

Opdrachten:

Deze opdrachten gaan over ermee rekening houden dat gedrag en ideeën van mensen worden bepaald door hun plaats, tijd en achtergrond en over verandering en continuïteit (GWP vaardigheden 8 en 11). Je moet om de brieven goed te kunnen schrijven ook informatie uit de Bosatlas van de halen. Dat is een voorbeeld van informatie uit bronnen halen (GWP vaardigheid 3).

BRIEVEN AAN OMA

Leef je in in de volgende persoon: de dertienjarige scholier Loes de Wit.
Loes woont tijdens de Tweede Wereldoorlog in Den Haag.
Haar vader werkt als ambtenaar bij de gemeente en haar moeder is huisvrouw.
Ook heeft zij een broer, Jan (18), die in een fabriek werkt.
Loes schrijft geregeld brieven aan haar oma in Utrecht. Daarin omschrijft zij wat er is veranderd sinds de Duitse inval in Nederland in mei 1940.

1. JUNI 1940: DUITSE SOLDATEN

Bestudeer bron 1 Contact met de Duitsers (BWO2, blz. 74).

1. Schrijf in 5-10 steekwoorden belangrijke informatie op.
2. Schrijf een brief van ongeveer 80 woorden aan je oma. Vertel daarin wat je op straat merkt van de Duitse inval.

2. HERFST 1940: HET WERK VAN PAPA

Bestudeer bron 2 Inleidende tekst en bron 3 Ariërverklaringen bij de overheid, Gedwongen loyaliteit (BWO 2, blz. 60).

1. Schrijf in 2-5 steekwoorden belangrijke informatie op.
2. Schrijf je oma een brief van ongeveer 70 woorden waarin je vertelt wat je vader ervan vindt om voor de Duitsers te werken en leg uit waarom hij de ariërverklaring heeft ondertekend.

3. DECEMBER 1940: SINTERKLAAS

Bekijk de afbeeldingen van bron 4 Verduistering en bron 5 Sinterklaas en lees de bijbehorende teksten (BWO2, blz. 74).

1. Schrijf in 5-10 steekwoorden belangrijke informatie op.
2. Schrijf een brief van ongeveer 50 woorden aan je oma. Vertel hoe jullie het sinterklaasfeest hebben gevierd. Schrijf ook waarom je moeder nieuwe gordijnen moest maken en wat je daarvan vindt.

 

4. JUNI 1943: HET IS ECHT OORLOG

Bestudeer bron 6 Fietsenverordening en bron 7 Inlevering radiotoestellen (BWO2, blz. 59). Bestudeer ook bron 8 Personenvervoer en bron 9 Voedselrantsoenering (BWO, blz. 60).

1. Schrijf in 5-10 steekwoorden belangrijke informatie op.
2. Schrijf je oma in ongeveer 80 woorden welke vervoersmiddelen je gebruikt. Vertel ook of je genoeg te eten hebt en leg uit of er thuis nog naar de radio kan worden geluisterd. Schrijf je oma wat je van deze ontwikkelingen vindt.

 

 

 

 

5. MAART 1945: HONGER EN ZORGEN

Bestudeer bron 10 Razzia’s voor de Arbeitseinsatz en lees de tekst Werken in Duitsland (BWO2, blz. 59). Bestudeer eveneens bron 11 De Hongerwinter (BWO2 blz. 70-71).

1. Schrijf in 5-10 steekwoorden belangrijke informatie op.
2. Schrijf je oma in ongeveer 90 woorden dat het erg koud is en leg uit waarom je honger hebt. Leg uit wat er met Jan (je broer) is gebeurd bij Operatie Sneeuwvlok en waarom je je zorgen om hem maakt.

 

6. VERANDERING EN CONTINUÏTEIT

1. Lees je brieven aan oma over.
2. Noteer uit elke brief een voorbeeld van verandering en een voorbeeld van continuïteit.

Meer informatie?

• Historiek.net: Arbeitseinsatz, dwangarbeid in nazi-Duitsland
• Schooltv.nl: High Speed History – Wat was de hongerwinter?
• Schooltv.nl: Hoe erg was de Hongerwinter?
• Schooltv.nl: Arbeitseinsatz – te werk gesteld in WOII

Wil je meer weten over onze geschiedenismethode Geschiedeniswerkplaats?

Naar website

Antwoorden les – De impact van de Duitse bezetting